ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας αποφασίζουν να ασχοληθούν με κάποιο είδος συστηματικής άσκησης. Συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα, ακολουθούν προγράμματα γυμναστικής στα γυμναστήρια, κάνουν γυμναστική στο σπίτι ή ελαφρύ τρέξιμο ή βάδισμα σε κάποιο πάρκο. Το συνήθες κίνητρο για τέτοιες αθλητικές δραστηριότητες είναι τόσο η βελτίωση της φυσικής κατάστασης όσο και η μείωση και η διατήρηση του σωματικού βάρους.

Πράγματι η άσκηση μπορεί με πολλούς τρόπους να βοηθήσει στη ρύθμιση του βάρους. Πρώτα απ΄ όλα η άσκηση καταναλώνει ενέργεια. ‘Οσο μεγαλύτερης διάρκειας και όσο εντονότερη είναι η άσκηση τόσο μεγαλύτερη και η ενεργειακή κατανάλωση. Η άσκηση επιπλέον, βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και την αντοχή, την αυτοεκτίμηση και τη ψυχική διάθεση, ενισχύει το αίσθημα ευεξίας, βοηθά στην πιο ενεργητική αξιοποίηση του ελευθέρου χρόνου και σε πολλές περιπτώσεις, στην κοινωνικοποίηση του ατόμου.

Κάθε ένας θέλει να αθλείται επειδή πιστεύει ότι έτσι τουλάχιστο εξαλείφει πολλούς κινδύνους για την υγεία του. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους σκοπούς του αθλητισμού. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, πρέπει η άθληση να γίνεται σωστά και σύμφωνα με τις βιολογικές ικανότητες του κάθε ατόμου.

Ο αθλητισμός είναι μεν επένδυση στην υγεία, είναι όμως και πηγή κινδύνου εάν δεν γίνεται με βάση τις σωστές ιατρικές κατευθύνσεις.

Η σημασία της άσκησης για τη υγεία του ανθρώπου, δηλαδή τόσο στη πρόληψη διαφόρων νοσημάτων, όσο και στη θεραπεία ορισμένων παθολογικών καταστάσεων, έχει κατανοηθεί από όλους σήμερα. Η άσκηση συμβάλει στην μείωση του κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης καθώς και στην αύξηση της οστικής μάζας σε νεαρή ηλικία, δρώντας με τον τρόπο αυτό προστατευτικά για την πρόληψη και της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες (κυρίως άσκηση με βάρη).

Ο Αμερικάνικος Καρδιολογικός Σύλλογος θεωρεί την καθιστική ζωή ως «κύριο παράγοντα κινδύνου» για τις καρδιοπάθειες.

Υπάρχουν αποδείξεις ότι η τακτική φυσική δραστηριότητα αυξάνει την ικανότητα του καρδιακού μυός να αντλεί αίμα και οξυγόνο, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης, συμβάλει στην μείωση του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και στη πρόληψη των περιφερικών αγγειοπαθειών.

Η άσκηση είναι σημαντική στη διατήρηση του βάρους του σώματος μέσα σε υγιή όρια και στην αποφυγή των αναρίθμητων καταστάσεων υγείας που σχετίζονται με την παχυσαρκία.

Τα δραστήρια άτομα που έχουν καλή μυϊκή δύναμη, έχουν λιγότερα προβλήματα στη μέση και λιγότερα μυοσκελετικά προβλήματα σε σχέση με άτομα που δεν ασκούνται.

Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο και τη βαρύτητα συναισθηματικών διαταραχών υγείας, μπορεί να βελτιώσει τη δύναμη και τη λειτουργικότητα των ενηλίκων και είναι σημαντική για τη προαγωγή της υγείας και της ευεξίας. Το σίγουρο είναι ότι τα οφέλη της άσκησης είναι πολλαπλά.

Πηγή των πηγών ενέργειας και ταυτόχρονα όλων των άλλων συστατικών που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του οργανισμού είναι η τροφή.

Οι διατροφικές συστάσεις για τα άτομα που ασχολούνται έστω και συστηματικά με κάποιο είδους άσκησης, δεν διαφέρουν από αυτές που αφορούν τον γενικό πληθυσμό, εκτός από την ενεργειακή πρόσληψη, η οποία μπορεί να καλυφθεί πολύ εύκολα, με λίγο μεγαλύτερη ποσότητα τροφής από την συνήθη δίαιτα. Εξ΄ άλλου η θέση της WADA (Παγκόσμια Οργάνωση για την καταπολέμηση του Doping) είναι ότι μια καλή διατροφή είναι υψίστης σημασίας για τους αθλητές που αγωνίζονται σε διεθνές επίπεδο.

Οι βασικές αρχές της ισορροπημένης διατροφής για την προμήθεια όλων των θρεπτικών συστατικών ισχύουν για όλους. Τα άτομα που ασκούνται τακτικά δεν χρειάζονται διαφορετικά τρόφιμα από αυτά που δεν ασκούνται. Ποικιλία τροφίμων, κατανεμημένων σε πολλά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να προσφέρει στον οργανισμό όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να είναι υγιής (πρωτεϊνες, λιπίδια, υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, ανόργανα στοιχεία και νερό), χωρίς να απαιτείται η χρήση συμπληρωμάτων.

Δεν υπάρχουν ειδικά τρόφιμα για αθλητές και αθλούμενους. Επίσης τα τρόφιμα δεν κατηγοριοποιούνται σε καλά και κακά ή υγιεινά και ανθυγιεινά.

Να θυμάστε ότι υπάρχουν τα πάντοτε φαγητά (φρούτα, λαχανικά και σύνθετοι υδατάνθρακες) και τα κάποτε φαγητά (σοκολάτες, γλυκά, ολόπαχα προϊόντα και λαδερά και έτοιμα φαγητά). «Τα πάντοτε φαγητά» είναι τα φαγητά που καταναλώνονται συχνά και που αποτελούν βασικό μέρος της διατροφής, ενώ «τα κάποτε φαγητά» καταναλώνονται πιο σπάνια.

΄Όλα τα τρόφιμα μπορούν να αποτελέσουν μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής. Προσφέρουν θρεπτικά συστατικά και συντελούν στην απόλαυση του γεύματος. Μεγάλη σημασία έχει η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωησής τους. Ακόμα και το υγιεινό τρόφιμο αν καταναλώνεται συχνά και σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τον οργανισμό.

ΔΡ. Κ. ΣΧΙΖΑΣ

W.A.D.A. (ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΤΟΠΙΓΚ)

ΘΕΣΗΣ WADA ΓΙΑ ΤΟ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΘΛΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Τον Μάρτιο του 2003 πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη η Παγκόσμια Διάσκεψη για το ΝΤΟΠΙΓΚ στον Αθλητισμό. Η Διάσκεψη σηματοδοτεί τις πολύχρονες προσπάθειες καταπολέμησης της χρήσης φαρμάκων και μεθόδων για καλύτερες επιδόσεις στον αθλητισμό.

Η διάσκεψη αυτή καταγράφεται ως ιστορική, αφού υλοποιήθηκαν οι προσπάθειες που κατέβαλε συστηματικά η WADA (WORLD ANTIDOPING AGENCY – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΝΤΙΝΤΟΠΙΓΚ ΟΡΓΑΝΩΣΗ) τα τελευταία τέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της το 1999.

Συγκεκριμένα η διάσκεψη υιοθέτησε ψήφισμα του DOPING και έθεσε προς υπογραφή της « Διακήρυξη της Κοπεγχάγης» για τον Παγκόσμιο ΚΩΔΙΚΑ ΑΝΤΙΝΤΟΠΙΓΚ. Την Διακήρυξη για τον Κώδικα, ο οποίος αποτελεί τομή στον Παγκόσμιο αγώνα κατά τον Ντόπιγκ στον αθλητισμό και στον Πόλεμο για υγεία και έντιμο αθλητισμό, υπέγραψαν 73 χώρες ανάμεσα στις οποίες και η ΚΥΠΡΟΣ. Σίγουρα μέχρι σήμερα και κάποιες άλλες χώρες θα έχουν υπογράψει.

Μεταξύ των σκοπών της Διακήρυξης της Κοπεγχάγης είναι να αναγνωρισθεί και να υποστηριχτεί ο ρόλος της WADA και να υιοθετηθεί ο ρόλος της WADA και να υιοθετηθεί ο Παγκόσμιος Κώδικας Αντιντόπιγκ πριν τους χειμερινούς Ολυμπιακούς του 2006 στο Τορίνο.

Οι σκοποί του Παγκόσμιου Κώδικα και του Ντόπιγκ είναι:

• Να προστατεθυεί το θεμελιώδες δικαίωμα των αθλητών να συμμετέχουν σε Αθλητισμό απαλλαγμένο από το Ντόπιγκ και προωθεί έτσι την υγεία, την δικαιοσύνη και την ισότητα για τους αθλητές παγκοσμίως και
• Για να εξασφαλίσει αρμονικά, συντονισμένα και αποτελεσματικά προγράμματα κατά του Ντόπιγκ σε διεθνές και εθνικό επίπεδο λαμβάνοντας υπόψη τον εντοπισμό, την πρόληψη και την αποτροπή του ντόπιγκ.

Πέραν της θέσης της WADA για τα χημικά-φαρμακολογικά βοηθήματα που όλοι όσοι ασχολούνται με τον αθλητισμό γνωρίζουν, σήμερα στο άρθρο αυτό θα αναφερθώ στην θέση της WADA για τα Συμπληρώματα Διατροφής, τα διατροφικά βοηθήματα, και επίσης τι πρέπει να γνωρίζουν γι΄ αυτά οι αθλητές και όσοι ασχολούνται με τον αθλητισμό.

• Γιατί η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής από τους αθλητές προκαλεί ανησυχία.

Σε πολλές χώρες η Παρασκευή συμπληρωμάτων διατροφής δεν ρυθμίζεται κατάλληλα από το κράτος. Αυτό σημαίνει ότι τα συστατικά που περιέχονται δυνατόν να μην ανταποκρίνονται σε αυτά που αναγράφονται στο εξωτερικό μέρος του κουτιού ή της συσκευασίας. Σε μερικές περιπτώσεις οι μη αναγραφόμενες ουσίες που περιέχονται στο συμπλήρωμα δυνατόν να περιλαμβάνουν κάποια ουσία που να είναι απαγορευμένη σύμφωνα με τους κανονισμούς για την καταπολέμηση του ντόπιγκ.

Μελέτες έδειξαν ότι μέχρι και 30% (τις εκατό) των συμπληρωμάτων που διατίθενται προς πώληση στους αθλητές δυνατόν να περιέχουν ουσίες που δεν αναγράφονται στην ετικέτα και που μπορούν να οδηγήσουν σε θετικό αποτέλεσμα από έλεγχο ντόπιγκ. Μεγάλος θετικός αριθμός αποτελεσμάτων σε έλεγχο Doping αποδίδεται στην κατάχρηση συμπληρωμάτων διατροφής.

• Τι γίνεται αν η κρατική Νομοθεσία είναι αυστήρή και εφαρμόζεται;

Ακόμη και στις περιπτώσεις που η βιομηχανία συμπληρωμάτων διατροφής διέπεται δεόντως από ρυθμίσεις και οι κανονισμοί αυτοί τηρούνται είναι και πάλι δυνατόν να προκληθεί νόθευση – είτε συμπτωματική είτε εσκεμμένη. Ποτέ δεν υπάρχει 100% διαβεβαίωση για τους αθλητές ότι ένα συμπληρώμα δεν περιέχει κάποια απαγορευμένη ουσία.

• Ποιά είναι η επίσημη θέση του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Καταπόλεμηση του Doping ( WADA).

Η θέση της WADA είναι ότι μια καλή διατροφή είναι ύψιστης σημασίας για τους αθλητές που αγωνίζονται σε διεθνές επίπεδο. Η WADA ανησυχεί επίσης πολύ για τον αριθμό των αθλητών που είναι διατεθειμένοι να πάρουν συμπληρώματα γνωρίζοντας πολύ λίγοι για τα πραγματικά πλεονεκτήματα αυτών, και για το αν περιέχουν ή όχι απαγορευμένες ουσίες.

Στο τέλος, η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με ελλιπής πληροφορίες στην ετικέτα δεν δίδουν επαρκή στοιχεία υπεράσπισης σε ακρόαση υπόθεσης ντόπιγκ. Οι αθλητές θα πρέπει να είναι ενήμεροι και να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους πιθανής νόθευσης των συμπληρωμάτων διατροφής καθώς επίσης να αντιλαμβάνονται και τη σημασία της αρχής της απόλυτης ευθύνης.

Το 2000 η Επιτροπή Αθλητών της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής προχώρησε στην έκδοση μιας παρόμοιας δήλωσης που ανάφερε:

« Εμείς σαν Επιτροπή, επιδοκιμάζουμε πλήρως την άποψη ότι οι αθλητές πρέπει να θεωρούνται αποκλειστικά υπεύθυνοι για όλες τις ουσίες που ανιχνεύονται στο σώμα τους λόγω χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής. Θα θέλαμε να προειδοποιήσουμε τους αθλητές σε όλο τον κόσμο ότι πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι κάποια συμπληρώματα δυνατόν να περιέχουν φαρμακευτικά προϊόντα που κάνουν τους αθλητές να παρουσιάζουν θετικό αποτέλεσμα».

• Τι γίνεται στην περίπτωση που κάποιος αθλητής έχει θετικό αποτέλεσμα λόγω λήψης κάποιου συμπληρώματος.

Σύμφωνα με τον κανονισμό της απόλυτης ευθύνης, οι αθλητές είναι υπεύθυνοι για οποιαδήποτε ουσία δυνατόν να ανευρεθεί στο σώμα τους. Δεν έχει σημασία πως βρέθηκε εκεί η συγκεκριμένη ουσία. Εάν κάποιος αθλητής είναι θετικός στον έλεγχο DOPING, το αποτέλεσμα είναι αποκλεισμός και πιθανή ποινή η αποβολή. Τελικά οι αθλητές είναι υπεύθυνοι γι΄ αυτά που καταναλώνουν.

• Τι γίνεται στην περίπτωση που κάποιος αθλητής πραγματικά χρειάζεται συμπλήρωμα.

Οι αθλητές που πιστεύουν ότι χρειάζονται συμπληρώματα θα πρέπει πρώτα να συμβουλευθούν ένα αρμόδιο επαγγελματία στην αθλητική επιστήμη όπως ένα αθλητικό διαιτολόγο ή ένα παθολόγο για να είναι σίγουρος ότι έχουν την συμβουλή επαγγελματιών ως προς το αν ανάγκες τους μπορούν να καλυφθούν ή όχι από φυσικές τροφές. Εάν οι επαγγελματίες προτείνουν την λήψη συμπληρωμάτων, αυτά θα πρέπει να είναι κατάλληλα για τις διατροφικές ανάγκες του αθλητή θα προχωρήσουν στην λήψη των συμπληρωμάτων εν πλήρη γνώση και αποδοχή της αρχής της απολύτου ευθύνης.

Το 2003 η Ομάδα Εργασίας της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) σε σχέση με την Διατροφή ανέφερε την θέση της σχετικά με την χρήση συμπληρωμάτων από τους αθλητές: «Οι αθλητές προειδοποιούνται κατά της αδιάκριτης χρήσης συμπληρωμάτων διατροφής. Τα συμπληρώματα που προσφέρουν απαραίτητα συστατικά δυνατόν να βοηθήσουν στις περιπτώσεις όπου η λήψη ή οι επιλογές φαγητού είναι περιορισμένες, όμως η προσέγγιση αυτή προς την επίτευξη επαρκούς λήψης θρεπτικών ουσιών αποτελεί συνήθως μόνο βραχυπρόθεσμη επιλογή. Οι αθλητές που σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν συμπληρώματα διατροφής και αθλητικά παρασκευάσματα θα πρέπει να σκεφτούν την αποτελεσματικότητα, το κόστος τους κινδύνους για την υγεία και απόδοση τους, και την πιθανότητα για ένα θετικό αποτέλεσμα σε εξέταση ντόπιγκ».

• Τι άλλο πρέπει να γνωρίζουν οι αθλητές σχετικά με τα συμπληρώματα.

Οι περισσότεροι κατασκευαστές συμπληρωμάτων έχουν αξιώσεις για τα προϊόντα τους που δεν στηρίζονται από έγκυρη επιστημονική έρευνα και σπάνια πληροφορούν τον καταναλωτή για πιθανές δυσμενείς συνέπειες. Η βιομηχανία συμπληρωμάτων είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση και οι αθλητές θα πρέπει να λαμβάνουν την κατάλληλη βοήθεια ώστε να διακρίνουν τις στρατηγικές μάρκετινγκ από την πραγματικότητα. Εάν οι αθλητές πάρουν την απόφαση να χρησιμοποιήσουν κάποιο συμπλήρωμα τότε συστήνεται όπως χρησιμοποιήσουν προϊόντα από εταιρείες που έχουν αναπτύξει καλή φήμη και χρησιμοποιούν ορθές κατασκευαστικές πρακτικές όπως είναι μεγάλες πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες. Οι αθλητές μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους κατασκευαστές για περισσότερες πληροφορίες ή προτιμότερο είναι να ζητήσουν από τον γιατρό τους να το πράξει αυτό εκ μέρους τους.

Ως γενικές προειδοποιήσεις:

• Συμπληρώματα που αναγράφουν και διαφημίζουν ιδιότητες για «κτίσιμο μυών» (Muscle building) ή «κάψιμο λίπους» (fat burning) είναι τα πιο πιθανά ως προς το να περιέχουν απαγορευμένες ουσίες, κάποια αναβολική ουσία ή διεγερτική ουσία.
• Οι όροι «φυτικό» (herbal) και «φυσικό» (natural) δεν σημαίνουν ότι κάποιο προϊόν είναι «ασφαλές».
• Παραδείγματα απαγορευμένων ουσιών που μπορεί να βρίσκονται σε συμπληρώματα διατροφής είναι:

1.   «DHEA» (δεϋδροεπιανδροστερόνη)

2.   ανδροστενοδιόνη ( και παραλλαγές αυτής «19» και « nor »

3.   MA HUANG

4.   εφεδρίνη

5.   αμφεταμίνη (που περιέχονται σε «ναρκωτικά του δρόμου» όπως είναι η έκσταση).

• Καθαρές βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία δεν είναι απαγορευμένες ουσίες από μόνα τους, όμως οι αθλητές παροτρύνονται όπως χρησιμοποιούν ευυπόληπτες μάρκες και να αποφεύγουν εκείνες που είναι συνδυασμένες με άλλες ουσίες.
• Η μαύρη αγορά και τα προϊόντα χωρίς ετικέττες προκαλούν επίσης μεγάλη ανησυχία. Οι αθλητές δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούν τίποτα άγνωστης προέλευσης ακόμα και όταν προέρχεται από προπονητή ή συναθλητή.
• Κατά την αγορά συμπληρωμάτων από το Διαδίκτυο οι αθλητές θα πρέπει να αποφεύγουν εταιρείες οι οποίες δεν αναφέρουν τον τόπο εργασιών και εγκαταστάσεων τους, εκτός από ταχυδρομικά κουτιά ή που παραχωρούν πληροφορίες επικοινωνίας τέτοιες ώστε να είναι αδύνατον να εντοπιστούν, όπως είναι οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ακόμα και αν ένας αθλητής τηρήσει όλες αυτές τις προειδοποιήσεις, δεν υπάρχει εγγύηση ότι η λήψη ενός συμπληρώματος δεν θα οδηγήσει σε θετικό αποτέλεσμα σε εξέταση ντόπιγκ.

Το πρόβλημα των εργογόνων βοηθημάτων, τόσο των χημικών-φαρμακολογικών όσον και των διατροφικών, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή δια του Προέδρου του κυρίου Ρόγκ ανέφερε ότι η νέα πολιτική της Δ.Ο.Ε. είναι μηδενική ανοχή για όσους πιάνονται θετικοί. Τελειώνοντας θα ήθελα να αναφέρω δήλωση του Καναδού Ντικ Πάουντ διευθυντή της WADA και «τσάρο» του Παγκόσμιου Αντιντόπιγκ που πιέζει για ακόμη αυστηρότερα μέτρα « Δεν θέλω τα εγγόνια μου να πρέπει να γίνουν χημικές αποθήκες για να είναι καλοί στον Αθλητισμό».

Δρ. ΣΧΙΖΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

ΑΜΙΝΟΞΕΑ! ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΘΛΗΤΕΣ Η ΑΘΛΟΥΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ;

Τα αμινοξέα και οι ιδιότητες τους, έχουν μελετηθεί αρκετά τα τελευταία 30 χρόνια. Πιο πρόσφατα, ο αθλητικός κόσμος άρχισε να ασχολείται περισσότερα με τα αμινοξέα και τον πιθανό ρόλο τους στην απόδοση και στην αναπλήρωση ενός αθλητή. Τι όμως ακριβώς κάνουν τα αμινοξέα;

Όπως όλοι πολύ καλά ξέρουμε, μετά την άσκηση επέρχεται η κούραση που πηγάζει από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Αυτή η κούραση, υπολογίζεται πως προέρχεται από αλλαγές στην συγκέντρωση αμινοξέων που με την σειρά τους αλλάζουν την παραγωγή σεροτόνης αφού έχει παρατηρηθεί μια αύξηση 50% σεροτόνης μετά την άσκηση. Η σεροτόνη επηρεάζεται άμεσα από το αμινοξέο τρυπτοφανη που είναι πρόδρομος της σεροτόνης το οποίο κατά την άσκηση αυξάνεται και τα υπόλοιπα αμινοξέα μειώνονται με αποτέλεσμα την αύξηση κούρασης. Γι αυτό τον λόγο κάποιοι ερευνητές, έχουν δώσει συμπλήρωμα αμινοξέων μετά την άσκηση και παρατήρησαν μικρή βελτίωση στην συμπεριφορά και στην απόδοση των ατόμων που μελετήθηκαν. Εδώ είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως οι δόσεις αμινοξέων που δόθηκαν ήταν χαμηλές (6 γρ με 20 γρ). Δόσεις πέρα των 20 με 30 γρ μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα αμμωνίας με αποτέλεσμα να επηρεάσουν αρνητικά το κεντρικό νευρικό σύστημα και την απόδοση.

Πιο πρόσφατες μελέτες, ερεύνησαν κατά πόσον το συμπλήρωμα αμινοξέων μαζί με υδατάνθρακες έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην απόδοση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι υδατάνθρακες ήταν αυτοί που βοηθούσαν στην μείωση της κούρασης και όχι τα αμινοξέα.

Ένα άλλο ενδιαφέρον θέμα για τους αθλητές είναι πως μπορούν να αυξήσουν την σύνθεση της πρωτεΐνης μέσα τους και με αυτό τον τρόπο να δυναμώσουν κι΄ άλλο. Τα αμινοξέα μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση της πρωτεΐνης σε περιόδους όμως που υπάρχει καταβολισμός της πρωτεΐνης. Δηλαδή σε περιπτώσεις σκληρής αερόβιας άσκησης που υπάρχει κάποιος καταβολισμός πρωτεΐνης λόγω ψηλής ενεργειακής σπατάλης, τα αμινοξέα μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση αυτού του καταβολισμού. Πάλι όμως, αυτά πρέπει να παίρνονται με προσοχή και σε χαμηλές δόσεις.

Επίσης, σε περιόδους σκληρής και επίμονης προπόνησης, έχει παρατηρηθεί κάποια μείωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Γι αυτό το λόγο, έχει προταθεί η γλουταμίνη αφού έχει παρατηρηθεί πως είναι μειωμένη σε περιόδους δύσκολής προπόνησης. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως συμπλήρωμα αμινοξέων βοήθησαν στην αύξηση γλουταμίνης ενώ κάποιες άλλες έδειξαν πως δεν είχαν καμιά βοήθεια.

Τα συμπεράσματα λοιπόν, από όλες αυτές τις μελέτες, είναι πως σε κάποιες περιπτώσεις πράγματι το συμπλήρωμα αμινοξέων μπορεί να βοηθήσει και να είναι εργογόνο ενώ σε κάποιες άλλες όχι. Το πότε δίδεται και σε ποια δόση έχει μεγάλη σημασία και είναι κάτι που πρέπει να λάβει υπόψη κάποιος πριν πάρει αυτό το συμπλήρωμα.  Το σίγουρο όμως που βγαίνει από τις μελέτες είναι πως αυτά τα πιθανά ωφελήματα που μπορεί να προσφέρουν τα αμινοξέα μπορεί να γίνουν μόνο από ικανοποιητική κατανάλωση υδατανθράκων. Πρέπει λοιπόν να είστε προσεκτικοί πριν πάρετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα, βασιστείτε πρώτα στην σωστή διατροφή και πάντοτε να συμβουλεύεστε τους ειδικούς. 

ΕΡΓΟΓΟΝΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ – ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Τα εργογόνα βοηθήματα είναι ουσίες που βελτιώνουν την ικανότητα παραγωγής σωματικού έργου και κατ΄επέκταση την αθλητική απόδοση (όπως υποστηρίζεται).

Τα εργογόνα βοηθήματα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

Α) Τα χημικά φαρμακολογικά και

Β) Τα διατροφικά

Πολλά απ΄αυτά κυρίως τα χημικά φαρμακολογικά είναι επικίνδυνα και απαγορευμένα, η υπερκατανάλωση όμως διατροφικών συμπληρωμάτων τα κάνει επικίνδυνα.

Για τα χημικά εργογόνα βοηθήματα

1.   Αναβολικά στεροειδή

2.   Διεγερτικά (εφεδρίνη, αμφεταμίνες, κοκαϊνη)

3.   Ερυρθροποιητίνη

4.   Αυξητική ορμόνη κλπ να αναφέρω μόνο ότι οι παρενέργειες είναι πολλές και σοβαρές που μπορεί να καταλήξουν μέχρι και στον θάνατο του αθλητή.

Παρ΄ ότι η υγιεινή και η ισορροπημένη διατροφή είναι ο  θεμέλιος λίθος για την διασφάλιση της καλής υγείας και αθλητικής απόδοσης, πολυάριθμα συμπληρώματα διατροφής διακινούνται στην αγορά, στοχεύοντας την βελτίωση της υγείας και στην ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης.

Ο Αθλητής που χρησιμοποιεί διατροφικά συμπληρώματα συχνά και καταναλώνει σε πολύ υψηλότερες ποσότητες από αυτά που συνήθως ενδείκνυνται, δεν σημαίνει απαραίτητο ότι μια υψηλή δοσολογία θα αυξήσει και την απόδοση του αθλητή. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να δημιουργήσει προβλήματα στον οργανισμό.

Δεκάδες εργογόνων σκευασμάτων κυκλοφορούν σήμερα, συνοδευόμενα από ισχυρισμούς ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυξάνουν την αθλητική απόδοση. Τα προϊόντα αυτά έχουν εμπορική επιτυχία και καταναλώνονται από αθλητές και αθλούμενους.

ΕΡΓΟΓΟΝΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ:

1.   Βιταμίνες και ανόργανα συστατικά

2.   Αμινοξέα, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, λίπη

3.   Κρεατίνη, L-καρνιτίνη

4.   Καφεϊνη

5.   HMB (B-υδρόξυ-β-μεθυλβουτυρικό)

6.   Αντιοξειδωτικά

7.   DHEA

8.   Λιποδιαλύτες κλπ

Πολλοί κατασκευαστές παρουσιάζουν στην αθλητική κοινότητα, τα προϊόντα τους ως μέσα αύξησης της αθλητικής απόδοσης. Η προώθηση αυτών των προϊόντων συχνά δεν στηρίζεται σε επιστημονικές έρευνες ή αξιόπιστα στοιχεία.

Τα συμπληρώματα βιταμινών, ανοργάνων στοιχείων, αμινοξέων, πρωτεϊνών, κρεατίνης, L.καρνιτίνης κλπ, δεν βελτιώνουν την αθλητική απόδοση, όταν η δίαιτα του ατόμου είναι ισορροπημένη, βελτιώνουν όμως κατά πολύ τις οικονομικές επιδόσεις των ατόμων που εμπορεύονται τέτοια προϊόντα.

Η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής πρέπει να δίνεται σε άτομα που ενδείκνυνται και στέρηση του οργανισμού από τις απολύτως αναγκαίες ποσότητες, τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να προσφέρουν θετική βοήθεια. Να μην ξεχνούμε όμως ότι μια ισορροπημένη διατροφή καλύπτει σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτές τις διατροφικές ανάγκες.

Συμπληρώματα βιταμινών καταναλώνονται συχνά (και από μη αθλητές) σε ποσότητες πολλαπλάσιες των συνιστωμένων ημερησίως δόσεων (Σ.Η.Δ). Μεγαδόσεις. Κατ΄αρχάς για καμία βιταμίνη δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές ενδείξεις, ότι η υπερβολική πρόσληψη της βελτιώνει την υγεία. Αντίθετα υπάρχουν ενδείξεις ανεπιθύμητων ενεργειών από μεγαδόσεις ορισμένων βιταμινών. Τέτοιες είναι η B2 που έχει συνδεθεί με γαστρικό έλκος και ηπατίτιδα η Βιταμίνη C (Διάρροια και νεφρολιθίαση) η βιταμίνη Α (αδυναμία, ναυτία, πονοκέφαλος, πόνος στις αρθρώσεις και ηπατική βλάβη)

η βιταμίνη D (εμετός, διάρροια, απώλεια μυϊκών τόνου, απόθεση ασβεστίου στα νεφρά και σε άλλους μαλακούς ιστούς), η Βιταμίνη Ε (πονοκέφαλος, διάρροια και κάματος) και η βιταμίνη Κ (θρόμβωση και εμετός).

Ανάλογοι κίνδυνοι παραμονεύουν πίσω από την υπερκατανάλωση ανοργάνων συστατικών. Το νάτριο προκαλεί υπέρταση, το κάλιο καρδιακές αρρυθμίες, το ασβέστιο καρδιακές αρρυθμίες, νεφρολιθίαση και παρεμπόδιση της απορρόφησης σιδήρου και ψευδάργυρου.

Ο φωσφόρος προκαλεί παρεμπόδιση του μεταβολισμού του ασβεστίου, το μαγνήσιο ναυτία, εμετό, διάρροια. Ο σίδηρος επιφέρει κίρρωση του ήπατος σ΄ένα μικρό ποσοστό ατόμων με γενετική προδιάθεση σε αιμοχρωμάτωση. Ο χαλκός ναυτία, εμετό και κίρρωση του ήπατος. Ο ψευδάργυρος προκαλεί αύξηση τα χολυστερόλης της LDL και μείωση της χοληστερίνης της HDL (αυξημένος κίνδυνος αθηροσκλήρωσης) ανοσόκαταστολή, ναυτία και εμετό.  Τέλος το σελήνιο προκαλεί ναυτία, εμετό, κοιλιακό πόνο και κάματο, ενώ το μαγγάνιο αδυναμία και προβλήματα στο νευρικό σύστημα. Γνωστά και δημοφιλή εργογόνα βοηθήματα είναι επίσης η κρεατίνη που από την μακροχρόνια λήψη παρουσιάζονται γαστρεντερικές διαταραχές μυϊκές κράμπες, αφυδάτωση, νεφρικές βλάβες και αύξηση βάρους.

Η καφεϊνη σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσει τρόμο, άγχος, αφυδάτωση ταχυπαλμία και καρδιακή αρρυθμία.

Οι αθλητές και όλοι όσοι ασχολούνται με τον αθλητισμό πρέπει να γνωρίζουν και να ανησυχούν για τα συμπληρώματα διατροφής. Σε πολλές χώρες η παρασκευή ή διακίνηση και το εμπόριο συμπληρωμάτων δεν ρυθμίζεται κατάλληλα από το κράτος και δεν υπόκειται σε αυστηρούς ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές. Αυτό σημαίνει ότι τα συστατικά που περιέχονται δυνατόν να μην ανταποκρίνονται σε αυτά που αναγράφονται στην ετικέττα. Μελέτες έδειξαν ότι μέχρι και 30% των συμπληρωμάτων που διατίθεται προς πώληση στους αθλητές δυνατόν να περιέχουν ουσίες που δεν αναγράφονται στην ετικέττα και που μπορούν να οδηγήσουν σε θετικό αποτέλεσμα μετά από έλεγχο Doping.

Ακόμη και στις περιπτώσεις που η βιομηχανία συμπληρωμάτων διατροφής διέπεται από ρυθμίσεις και οι κανονισμοί αυτοί τηρούνται, είναι και πάλι δυνατόν να προκληθεί νόθευση, είτε συμπτωματική είτε εσκεμμένη.

Ποτέ δεν υπάρχει 100% διαβεβαίωση για τους αθλητές ότι ένα συμπλήρωμα δεν περιέχει κάποια απαγορευμένη ουσία. Η επίσημη θέση του Παγκόσμιου Οργανισμού για την καταπολέμηση του Doping (WADA) είναι ότι μια καλή διατροφή είναι υψίστης σημασίας για τους αθλητές που αγωνίζονται και σε διεθνές επίπεδο.

Στην περίπτωση που κάποιος αθλητής έχει θετικό αποτέλεσμα λόγω λήψης κάποιου συμπληρώματος, σύμφωνα με τον κανονισμό της απόλυτης ευθύνης, οι αθλητές είναι υπεύθυνοι για οποιαδήποτε ουσία ανευρεθεί στο σώμα τους. Δεν έχει σημασία πως βρέθηκε εκεί η συγκεκριμένη ουσία. Σε τυχόν θετικό αποτέλεσμα, ο αθλητής τιμωρείται με αποκλεισμό. Τελικά οι αθλητές είναι υπεύθυνοι για αυτά που καταναλώνουν.

Οι αθλητές που πραγματικά χρειάζονται συμπληρώματα, θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτούν ένα αρμόδιο επαγγελματία, όπως ένα αθλητικό διαιτολόγο ή παθολόγο. Εάν οι αθλητές προχωρήσουν στην λήψη των συμπληρωμάτων θα είναι με πλήρη γνώση και αποδοχή της απολύτου ευθύνης.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Και αν ακόμη οι αθλητές τηρήσουν όλες τις προειδοποιήσεις για τα συμπληρώματα δεν υπάρχει εγγύηση ότι η λήψη ενός συμπληρώματος δεν  θα οδηγήσει σε θετικό αποτέλεσμα σε εξέταση Doping. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση για τις επιπτώσεις στην υγεία από την χρήση και κατάχρηση των εργογόνων βοηθημάτων αποτελούν τα ισχυρότερα όπλα για την καταπολέμηση της ευρείας χρήσης τους καθώς επίσης και της πολυφαρμακίας.

ΕΙΣΗΓΗΣΗ: Θα πρέπει να επινοηθούν και να καταρτιστούν συνεχή, πλήρως τεκμηριωμένα και πειστικά εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία, στα αθλητικά σωματεία και στις Ομοσπονδίες.

Δρ. ΣΧΙΖΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ (ΚΑΕΚ)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ ΟΜΑΔΑΣ

Ο ρόλος του γιατρού της ομάδας (Team physician Doctor) και η συμβολή του στον αγωνιστικό και έξωαγωνιστικό χώρο είναι πολύ σημαντική. Τόσο σημαντική που η ΟΥΕΦΑ κατανοώντας την σημασία του ρόλου του γιατρού της ομάδας, τον θέλει μαζί με τον προπονητή και γυμναστή φυσικής κατάστασης, όπου ο καθένας πρέπει να ασχολείται με τα δικά του καθήκοντα.

Ο ρόλος του γιατρού της ομάδας είναι πολύ σημαντικός:

1.   Διενεργεί τον κλινικό έλεγχο των αθλητών-ποδοσφαιριστών.

2.   Κάνει την διάγνωση και την θεραπεία σε πρωτοβάθμιο επίπεδο συνήθων κακώσεων ή άλλων διαταραχών της υγείας των ποδοσφαιριστών σε συνεργασία με τον φυσιοθεραπευτή ή τον μασέρ της ομάδας. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι υποχρεωμένος να συνεργάζεται με ορθοπεδικό, καρδιολόγο, χειρούργο, οδοντίατρο κλπ χωρίς να τους υποκαθιστά.

3.   Να συμβουλεύει και να καθοδηγεί τους αθλητές σε θέματα σχετικά με την προληπτική ιατρική, σωστή διατροφή (συνεργασία με αθλητική διαιτολόγο-διατροφολόγο), αποφυγή αθεμίτων συμπληρωμάτων διατροφής (αν χρειάζονται) και απαγορευμένων ουσιών.

4.   Να παρακολουθεί επί καθημερινής βάσεως τους ποδοσφαιριστές καθώς και τους αγώνες που συμμετέχουν.

5.   Να συνεργάζεται με τον προπονητή και τον γυμναστή για την λήψη μέτρων προστασίας της υγείας των αθλητών και αύξηση της απόδοσης τους με θεμιτά μέσα (π.χ. έλεγχος φυσικής κατάστασης αερόβιου, αναερόβιου ικανότητας, δύναμης κλπ).

6.   Είναι γνωστό ότι πολλές φορές προκύπτουν διαφωνίες μεταξύ γιατρού, αθλητή, προπονητή, διοικητικών παραγόντων, των φιλάθλων και των ΜΜΕ σχετικά με την συμμετοχή ενός αθλητή που εμφάνισε διαταραχή της υγείας του σε ένα αγώνα ή και στις προπονήσεις.

Ο ρόλος του γιατρού στις περιπτώσεις αυτές γίνεται ακόμη πιο δύσκολος όταν η διάγνωση του αμφισβητείται, ιδιαίτερα από άλλους συνάδελφους του και μάλιστα με αντιδεοντολογικό τρόπο.

Ωστόσο ο γιατρός με βάση την ορθή χρήση των ιατρικών κανόνων που ισχύουν για την συγκεκριμένη πάθηση (σε αρκετές παθολογικές καταστάσεις όπως μυοσκελετικές κακώσεις, καρδιοπάθειες κλπ έχουν θεσπιστεί από αναγνωρισμένες Ιατρικές Εταιρείες κανόνες ασφαλούς άθλησης) τις γνώσεις και την εμπειρία του, και μετά από ειλικρινή συζήτηση με όλους τους ενδιαφερόμενους, θα πρέπει να εμμείνει στην εισήγηση του και να αντιμετωπίσει τον αθλητή-ποδοσφαιριστή ακόμη και τον κορυφαίο στο είδος του ως κοινό ασθενή παρά τις ενδεχόμενες οικονομικές επιπτώσεις της απόφασης. Και όλα αυτά για την προστασία της ΥΓΕΙΑΣ του ποδοσφαιριστή.

Πραγματικά η θέση της ΟΥΕΦΑ για την ΣΧΕΣΗ ΓΙΑΤΡΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗ είναι πολύ σημαντική : Ο καθένας πρέπει να ασχολείται με τα δικά του καθήκοντα. Ο γιατρός δεν πρέπει να χρησιμοποιεί τεχνική γλώσσα και ο προπονητής δεν πρέπει να ασχολείται με τα ιατρικά θέματα. Ο γιατρός δίνει στον προπονητή-γυμναστή επιστημονική υποστήριξη και συμβουλές για την φυσική κατάσταση, διατροφή και διανοητική προετοιμασία. Πρέπει να βοηθά τον προπονητή και γυμναστή για να φθάσουν οι ποδοσφαιριστές στην μέγιστη φυσική κατάσταση. Ο γιατρός πρέπει να λέει τις απόψεις του στον προπονητή, αλλά πρέπει να είναι διακριτικός και να μην είναι στην πρώτη γραμμή.

ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Ο γιατρός κατά την διάρκεια των αγώνων ευρίσκεται δίπλα στο έδρανο των αναπληρωματικών ποδοσφαιριστών. Η θέση αυτή του εξασφαλίζει δύο πλεονεκτήματα:

1.   Προσφέρει έγκαιρα την βοήθεια προς ποδοσφαιριστές και

2.   Επικοινωνεί προσωπικά με τον προπονητή σε κάθε περίπτωση κατά την οποία του ζητείται η γνώμη του.

Ο γιατρός είναι το μόνο αρμόδιο πρόσωπο που μπορεί να προσφέρει έγκαιρα και υπεύθυνα τις ιατρικές του υπηρεσίες, στον τραυματισμένο ή παθολογικά άρρωστο, μέσα στον αγωνιστικό χώρο.

Η ευθύνη εκείνου που παρέχει πρώτη βοήθεια ή απομακρύνει τον αθλητή που έπεσε μέσα στον αγωνιστικό χώρο είναι βαρειά. Ο γιατρός κρίνει αν ο αθλητής που έπεσε μέσα στον αγωνιστικό χώρο, είναι σε θέση να συνεχίσει ή να διακόψει τον αγώνα. Ο γιατρός αποφασίζει, μετά πόσο καιρό θα επιτραπεί στον αθλητή που υπέστη τραυματισμό να επανέλθει στις προπονήσεις του. Ίσως σύντομα, ίσως και την επομένη αγωνιστική περίοδο, ίσως ΠΟΤΕ.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

Το μέλλον πολλών αθλητών έχει διασωθεί, χάρις στην απόφαση του γιατρού, να επιβάλει προσωρινά την απομάκρυνση τους από τον αγωνιστικό χώρο. Και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που η απόφαση του γιατρού επεβλήθη παρά τις διαμαρτυρίες και την πίεση του προπονητή και των παραγόντων του σωματείου, σε μια μάλιστα στιγμή κατά την οποίαν ο τελούμενος αγώνας, βρισκόταν σε κρίσιμο σημείο και ο τραυματισμένος αθλητής εθεωρείτο αναντικατάστατος. Σίγουρα ο γιατρός δεν πρέπει να παρασύρεται από την αντίθετη γνώμη και τις απαιτήσεις από τρίτους ή από τον φανατισμό και τον πυρετό της νίκης. Η ικανότητα του γιατρού να διατηρεί την ψυχραιμία και τις αρχές του, και παρόλο ότι βρίσκεται στον αγωνιστικό χώρο, να απέχει από την έξαψη του, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσόντα του και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες, τόσο στην ομάδα, όσο και στους αθλητές, στους οποίους περιφρουρεί την υγεία και γενικά την αγωνιστική τους απόδοση.

Καταλαβαίνετε πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του γιατρού στο γήπεδο, γιατί κατά την διάρκεια του αγώνα, μπορεί να παρουσιασθεί σε ποδοσφαιριστή μια απλή θλάση μέχρι και θάνατος.

Σίγουρα το έργο του γιατρού δεν χειροκροτείται. Οι δάφνες και οι επιτυχίες μιας αθλητικής ομάδας ανήκουν δικαιωματικά στον προπονητή και αθλητές, έστω και αν για την απόκτηση τους, συνέβαλε βασικά ο γιατρός με την ορθή τακτική του, με την επιστημονική του πείρα και με το άοκνο ενδιαφέρον του.

Το βραβείο της νίκης δεν ανήκει στο γιατρό ……… στον γιατρό ανήκει μόνο η τιμή για την καλή κατάσταση της υγείας των αθλητών, τόσο κατά τους αγώνες όσο και κατά την διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου.

Δρ. ΣΧΙΖΑ ΚΩΣΤΑ

ΙΑΤΡΟΥ – ΠΑΘΟΛΟΓΟΥ

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΘΛΟΥΜΕΝΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ – ΑΘΛΗΤΩΝ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ

Κανείς δεν πρέπει να παίζει με τα θέματα υγείας. Και πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την υγεία των αθλητών, που γυμνάζονται και επιβαρύνονται καθημερινά, πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν να αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας.

Στην Κύπρο, είναι γνωστό οι αθλητές υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις, για την έκδοση του δελτίου υγείας, το οποίο πρέπει να κατέχουν, για να μπορούν να αγωνιστούν.

Ωστόσο η παρακολούθηση της κατάστασης της υγείας ενός αθλητή, πρέπει να είναι συνεχής για να μπορεί να εντοπιστεί έγκαιρα ένα τυχόν πρόβλημα υγείας που θα παρουσιαστεί, ώστε να αντιμετωπιστεί και να μην επηρεάσει αρνητικά τον αθλητή με απρόβλεπτες συνέπειες.

Πολλές φορές έχουμε αναφερθεί για το δελτίο υγείας που είναι ένας ιατρικός έλεγχος σε κάποια χρονική περίοδο. Μπορεί να έχετε βαρεθεί διαβάζοντας το ίδιο θέμα, αλλά φαίνεται ότι είναι πάντα επίκαιρο, γιατί έχει να κάνει με την υγεία. Καλό είναι όμως, να υπενθυμίζουμε στους παλαιότερους και στους νεοεγγραφόμενους αθλητές, τόσο την σημασία του προληπτικού ελέγχου, όσον και τον συχνό ιατρικό έλεγχο, ο οποίος αποτελεί τον πιο κατάλληλο παράγοντα για την διατήρηση της υγείας, και της ασφάλειας τους κατά την άσκηση και τέλος για την επίτευξη καλυτέρων επιδόσεων.

Σίγουρα το δελτίο υγείας, ισχύει για τρία χρόνια. Για να διασφαλίζεται όμως η υγεία του αθλητή, πρέπει πριν από κάθε αγωνιστική περίοδο, όλοι οι αθλητές να επανεξετάζονται προτού εισέλθουν στον αγωνιστικό χώρο και κάποιες εξετάσεις που έγιναν, αν κρίνει ο γιατρός μπορεί να επαναληφθούν και να επεκτείνει τον εργαστηριακό του έλεγχο αν τον κρίνει αναγκαίο.

Βέβαια αν εμφανιστεί στον αθλητή κάποιο πρόβλημα, τότε σίγουρα θα επισκεφθεί τον ιατρό της ομάδας του ή τον οικογενειακό του ιατρό, για έλεγχο. Πέρασε η εποχή που αποφάσιζε ο προπονητής, ο παράγοντας, ο γυμναστής ή ο φυσιοθεραπευτής.

Ο ρόλος αυτών όλων, είναι άλλος. Ας αφήσουν τους ειδικούς να κάνουν την δουλειά τους, να προστατεύσουν την υγεία του αθλούμενου.

Ας σταματήσει επιτέλους ο επιφανειακός τρόπος αντιμετώπισης προβλημάτων και συμπτωμάτων, που άπτονται της υγείας του αθλητή. Σίγουρα η στενή συνεργασία ιατρού με τον προπονητή ομάδας, είναι επιβεβλημένη.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Ή ΤΟΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΑΤΡΟ ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΗ

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα συμπτώματα που πιθανώς να αναφέρονται, τόσο κατά την προπόνηση, όσο και στην ηρεμία. Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων, προφυλάσσει τον αθλητή από σοβαρές διαταραχές της υγείας του, που μπορεί να είναι τραγικές όταν εκδηλώνονται από τον καρδιαγγειακό σύστημα.

Αν ο αθλητής ακολουθεί τον κύκλο εξέτασης που ανέφερα πιο πάνω, ιατρική εξέταση για έκδοση δελτίου υγείας, επανέλεγχος κάθε χρόνο πριν από κάθε προετοιμασία της ομάδας και προσέλευση στον γιατρό σε τυχόν συμπτώματα κατά την διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου, προφυλάσσει τον αθλητή από σοβαρές διαταραχές της υγείας του.

Η πιθανότης για να εξελιχθεί σε κάτι πολύ σοβαρό, ή και τον θάνατο, μειώνεται στο ελάχιστο.

Μην ξεχνάτε την σημασία της προληπτικής ιατρικής εξέτασης, η οποία μετά από σχολαστικό έλεγχο, κλινικό και εργαστηριακό, για ορισμένους αθλητές, θα διακοπεί διαπαντός ή προσωρινά η αθλητική τους δραστηριότητα.

ΔΕΛΤΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ – ΑΘΛΗΤΩΝ

Διάβασα πρόσφατα στις εφημερίδες, «λιποθυμίες μαθητών εν ώρα αγωνισμάτων», κάτι που συνέβαινε και στο παρελθόν, καθώς επίσης αναφερόντουσαν και σε «μη ικανοποιητικές για την ασφάλεια της υγείας των μαθητών – αθλητών που δεν είναι μέλη Αθλητικών Σωματείων, είναι οι εξετάσεις των σχολιάτρων »

Σ΄ένα άρθρο μου προ δεκαετίας έγραφα. « Μια και μιλάμε για ιατρικό έλεγχο αθλητών, γιατί να μην καθιερωθεί και δελτίο υγείας για αθλητές-μαθητές, οι οποίοι δεν ανήκουν σε σωματεία ή συλλόγους;

Ας προβληματιστούν το Υπουργείο Παιδείας και οι σχολιατρικές υπηρεσίες και ας καθιερώσουν δελτίο υγείας στα σχολεία και συγκεκριμένα στους μαθητές εκείνους που ασχολούνται με τον ανταγωνιστικό αθλητισμό και οι οποίοι εκπροσωπούν τα σχολεία τους σε αθλητικές συναντήσεις»

Πάνω σε αυτά θα προσθέσω για μαθητές που ασχολούνται μόνον με την γυμναστική τους και τα διάφορα αθλήματα να προσκομίζουν κάθε νέα χρονιά από τον οικογενειακό τους γιατρό, βεβαίωση ότι είναι υγιείς και δύνανται να συμμετέχουν στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής και σε κάθε αθλητική σχολική δραστηριότητα.

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

1.   Το Υπουργείο Παιδείας να θεσπίσει υποχρεωτικό Ατομικό Δελτίο Υγείας όλων των μαθητών, το οποίο θα τηρείται στις σχολικές μονάδες, με ευθύνη των Διευθυντών τους.

2.   Ειδικότερα το Ατομικό Δελτίο Υγείας :

3.   Να έχει προληπτικό χαρακτήρα, που να αποσκοπεί στην προστασία της ζωής των μαθητών και να αποτελεί βασικό στοιχείο στήριξης τους στην συμμετοχή τους στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής και σε άλλες σχολικές δραστηριότητες.

4.   Να συμπληρώνεται με την φροντίδα γονέων και κηδεμόνων από τους οικογενειακούς γιατρούς, Γενικά Νοσοκομεία ή Κέντρα Υγείας και γιατί όχι από τους σχολίατρους.

5.   Να περιλαμβάνουν πλήρη στοιχεία του μαθητή, Οικογενειακή κατάσταση, Ιστορικό, Φυσική εξέταση και καρδιογράφημα.

6.   Να έχει ισχύ δύο σχολικών ετών για το Δημοτικό σχολείο και δύο για το Γυμνάσιο και το Λύκειο και να αποτελεί αναγκαίο συνοδευτικό της ατομικής κάρτας τον μαθητή.

7.   Να κατατίθεται στην οικεία σχολική μονάδα κατά την εγγραφή του στο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο.

Όσο για την εισήγηση της Επιτροπής Υγείας της Βουλής, να συσταθεί Αθλητιατρική Αρχή, η οποία θα έχει τον συντονιστικό και τον εποπτικό ρόλο όλων των ζητημάτων, να αναφέρω ότι υπάρχει η Αθλητιατρική Εταιρεία Κύπρου η οποία προ εικοσαετίας εισηγήθηκε στο ΚΟΑ το Δελτίο Υγείας Αθλητή, το οποίο έχει καταστεί υποχρεωτικό και από τότε έχει την ευθύνη για την έκδοση του.

Η Αθλητιατρική Εταιρεία είναι έτοιμη να δώσει την βοήθεια της και να στηρίξει το Ατομικό Δελτίο Υγείας μαθητών.

Τελειώνοντας θέλω να αναφέρω και πάλι ο ιατρικός έλεγχος, για έκδοση δελτίου υγείας παρέχει την πρόληψη στον εξεταζόμενο αθλητή και αθλητή μαθητή. Προσωπική άποψη μου είναι ότι πρέπει να γίνεται υποχρεωτικός επανέλεγχος κάθε χρόνο, ώστε να δίνεται η ευκαιρία στον γιατρό, να διενεργεί κάποιες εξετάσεις, αν το κρίνει αναγκαίο και κατ΄αυτό τον τρόπο ο γιατρός να έχει πληρέστερη εικόνα της υγείας του αθλούμενου. Και μην ξεχνάτε αθλητές για οποιοδήποτε σύμπτωμα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.

Δρ. ΚΩΣΤΑ ΣΧΙΖΑ

ΙΑΤΡΟΥ-ΠΑΘΟΛΟΓΟΥ

ΛΕΥΚΩΣΙΑ 18/12/2006

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΤΟΥ ΑΘΛΟΥΜΕΝΟΥ

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ΚΑΙ ΥΓΡΑ

Κάθε ουσία της τροφής που επιτελεί μια ή περισσότερες βιοχημικές ή φυσιολογικές λειτουργίες ονομάζεται θρεπτικό συστατικό.

Υπάρχουν πέντε μεγάλες κατηγορίες θρεπτικών συστατικών:

1.   Υδατάνθρακες

2.   Λίπη

3.   Πρωτεϊνες

4.   Βιταμίνες, και

5.   είναι γνωστές ως πηγή ενέργειας, ενώ οι βιταμίνες και τα ανόργανα Ανόργανα συστατικά

Τα θρεπτικά συστατικά δίνουν ενέργεια, οικοδομούν τους ιστούς και ρυθμίζουν τον μεταβολισμό του οργανισμού.

Οι τρεις πρώτες κατηγορίες συστατικά μπορεί να μην παρέχουν ενέργεια, αλλά είναι απαραίτητα για τις περισσότερες βιολογικές λειτουργίες, γιατί ρυθμίζουν τον βασικό μεταβολισμό του οργανισμού μας.

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

Οι υδατάνθρακες είναι το αφθονότερο συστατικό της τροφής μετά το νερό και η σημαντικότερη πηγή ενέργειας για τους ιστούς. Οι υδατάνθρακες χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τους απλούς και τους σύνθετους. Απλοί υδατάνθρακες είναι η γλυκόζη, σακχαρόζη (ζάχαρη) η φρουκτόζη (στα φρούτα, στο μέλι) και η λακτόζη (το σάκχαρο του γάλακτος).

Το άμυλο, κύριος υδατάνθρακας της τροφής μας, είναι σύνθετος υδατάνθρακας και ευρίσκεται στα δημητριακά κυρίως και τα προϊόντά τους (όπως ψωμί, μακαρόνια, ρύζι) στα όσπρια, πατάτες και ξηρούς καρπούς. Ο μόνος σύνθετος υδατάνθρακας που ευρίσκεται στους ζωϊκούς ιστούς είναι το γλυκογόνο. Στον ανθρώπινο οργανισμό, γλυκογόνο υπάρχει κυρίως στους μυς και το συκώτι.

Το γλυκογόνο αποτελεί μια μικρή σε ποσότητα αλλά σημαντική «αποθήκη ενέργειας».

Οι υδατάνθρακες θα πρέπει να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της διατροφής μας. Επίσης, οι υδατάνθρακες θεωρούνται η βάση της διαίτας του αθλουμένου, όπως και του μη αθλουμένου.

Αποτελούν τη καλύτερη πηγή ενέργειας κατά την άσκηση. Το ποσό που χρειάζεται το κάθε άτομο εξαρτάται από την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης.

Γενικά οι υδατάνθρακες θα πρέπει να παρέχουν στο καθημερινό διαιτολόγιο περίπου το 60% - 70% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας. Ιδανικά το καλό διαιτολόγιο θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο σύνθετους υδατάνθρακες όπως ψωμί, ζυμαρικά, όσπρια, πατάτες, όσο και απλούς υδατάνθρακες, όπως φρούτα και χυμούς.

Μετά από μακρά άθληση ή αγώνα τα αποθέματα του εξαντλημένου γλυκογόνου των μυών πρέπει να αναπληρωθούν. Η δίαιτα με υψηλούς υδατάνθρακες αυξάνει την αποθήκευση γλυκογόνου, αυξάνει την ενέργεια των μυών και βελτιώνει την γενική αθλητική απόδοση.

ΥΓΡΑ

Το νερό αποτελεί, χωρίς ίχνος υπερβολής, το πιο σημαντικό θρεπτικό συστατικό για τον ασκούμενο οργανισμό. Γύρω στο 60% της σωματικής μάζας του άνδρα και 50% της σωματικής μάζας της γυναίκας είναι από νερό. (Η διαφορά οφείλεται στο ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερο λιπώδη ιστό, ο οποίος περιέχει λιγότερο νερό). Το νερό, όπως και τα υπόλοιπα ανόργανα συστατικά, ευρίσκεται σε μια συνεχή πορεία πρόσληψης και αποβολής.

Το προσλαμβάνουμε κυρίως με τα υγρά που πίνουμε (καθαρό νερό, γάλα, χυμοί, αναψυκτικά). Επιπλέον όλα σχεδόν τα τρόφιμα περιέχουν νερό. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι κατά 90% νερό, αλλά και τα τρόφιμα που φαίνονται ξηρά όπως το ψωμί, μπορεί να αποτελούνται κατά το 1/3 ή και παραπάνω από νερό.

Η βιολογική σημασία του νερού είναι μεγάλη. Είναι πολύ καλός διαλύτης χρησιμεύει στις αντιδράσεις της διάσπασης των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών κατά τη πέψη, μεταφέρει σχεδόν όλες τις ουσίες, εξυπηρετεί την ορμονική επικοινωνία των κυττάρων, βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος (θερμορύθμιση) μέσω της εξάτμισης, της άδηλης διαπνοής και του ιδρώτα από το δέρμα.

Καθημερινά το σώμα χάνει μεγάλες ποσότητες υγρών, τις οποίες πρέπει να αναπληρώσει για να διατηρείται το ισοζύγιο. Στον ασκούμενο η αποβολή υγρών είναι πολύ μεγάλη, σε μια αντισταθμιστική προσπάθεια του οργανισμού να «δροσίσει» το σώμα με την εξάτμιση του νερού, όταν η παραγωγή θερμότητας είναι πολύ μεγάλη. ΄Όταν οι απώλειες αυτές δεν αναπληρώνονται, δημιουργείται το αίσθημα της κούρασης, εμποδίζεται η φυσική και πνευματική απόδοση και αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης θερμοπληξίας.

΄Ολοι οι αθλούμενοι δεν έχουν τις ίδιες ανάγκες σε υγρά και επίσης η αναπλήρωση υγρών κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά την άσκηση δεν έχει την ίδια σημασία, για όλα τα αθλήματα. Αυτοί που χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα υγρών είναι όσοι ασχολούνται με αθλήματα αντοχής, όπου η άσκηση έχει μεγαλύτερη χρονική διάρκεια. Επίσης όσοι γυμνάζονται σε αυξημένη θερμοκρασία περιβάλλοντος, ή σε κλειστά γυμναστήρια με ζέστη, έχουν αυξημένες ανάγκες για πρόσληψη υγρών.

Το νερό αποτελεί το καλύτερο και οικονομικότερο τρόπο αναπλήρωσης των υγρών. Οι αραιωμένοι χυμοί φρούτων, ή τα διάφορα «αθλητικά ποτά» αποτελούν εξ΄ ίσου καλές επιλογές με το νερό, με τη διαφορά ότι παρέχουν επιπλέον και υδατάνθρακες, 6-8%.

Οι υδατάνθρακες είναι τα καύσιμα για προμήθεια γλυκογόνου στους μυς. Κάτι πολύ σημαντικό είναι η κατανάλωση αθλητικών ποτών κατά τη διάρκεια έντονης δραστηριότητας όπως, ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα, χειρόσφαιρα τα οποία μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση του αθλητή.

ΔΡ. Κ. ΣΧΙΖΑΣ